Motiveren kun je leren

6 DEC. 02

Veel sporters beschouwen motivatie nogal eens als een plots opkomend 'tjakkaa!' gevoel vanuit den hoge. Het fenomeen komt en gaat en je hebt er weinig greep op. Een weinig productieve manier om naar motivatie te kijken. Motivatie is eerder iets dat je kunt leren. Sterker nog, je kunt het 'orkestreren'.

Motivatie meer dan een gevoel

Motivatie is meer dan een tjakkaa-gevoel van 'Gaan met die banaan!', waarbij je misschien een nieuw persoonlijk bankdrukrecord zet. We omschrijven motivatie hier liever als de beweegredenen die iemand aanzetten tot bepaalde activiteiten om een of meerdere gestelde doelen te realiseren. Dit kunnen zowel persoonlijke redenen (intrinsieke motivatie) zijn als bepaalde omstandigheden (extrinsieke motivatie), en die doelen kunnen uiteraard van alles wezen. Hier hebben we het natuurlijk over doelen die bijdragen aan je fysieke ontwikkeling. Laten we er op voorhand aan toevoegen dat het doel of die doelen wel realistisch moeten zijn, want niets zet zo'n domper op je motivatie als gefrustreerd raken doordat je de lat veel te hoog legt.
Motivatie is dus meer dan een gevoel. Het is de som van persoonlijke redenen en omgevingsfactoren. Nu spelen gevoelens natuurlijk wel een rol, en niet zelden ook een doorslaggevende. Positieve gevoelens, vooral over een langere periode, geven een belangrijke indicatie over je trainingsstatus, inclusief je motivatie. Je eet voldoende, je rust voldoende en waarschijnlijk zit het met je vooruitgang ook wel snor, anders zou je niet zo positief gestemd zijn. Het omgekeerde geldt natuurlijk voor aanhoudende negatieve gevoelens. Die zijn een belangrijke indicatie dat er iets mis is. Het is goed om gevoelens in de gaten te houden. Het bijhouden van een trainingslogboek kan je hier geweldig bij helpen.

Orkestreren van motivatie

Goed, motivatie is dus meer dan een gevoel dat op een ongrijpbare manier komt en gaat. Goedbeschouwd is motivatie een van de vier pijlers: training, voeding, herstel en motivatie. Is er met één van de eerste drie pijlers iets mis, dan leidt je motivatie daar meestal ernstig onder. Niet doordachte trainingsdoelen of doelen die te hoog gegrepen zijn, laten je zwemmen of mislukken. Allebei zaken die je motivatie aardig kunnen frustreren. Maar ook te weinig of onvoldoende uitgekiende voeding kunnen je energie en je vooruitgang belemmeren, hetgeen eveneens behoorlijk frustrerend kan zijn. Ook onvoldoende herstel kan je in een dal doen belanden.
Motivatie is dus in hoge mate de uitkomst van een goed georkestreerd programma, waarbij training, voeding en herstel op geïntegreerde wijze samenspelen. Inspirerende gedachten, uitdagende voorbeelden, (nieuwe) informatie, een goede trainingspartner, periodisering van je training, geregelde evaluatie van je training en vooruitgang vormen allen het motivationele sluitstuk. Een trainingslogboek is daarbij een belangrijk instrument.

Motivatiemeter als onderdeel van het logboek

Een trainingslogboek is eigenlijk een must voor iedere serieuze sporter. Het bijhouden van je trainingsprogramma, je voeding, herstel en mentale conditie geeft je na verloop van tijd een schat aan gegevens die het veel makkelijker maken om je training van tijd tot tijd te evalueren. Als onderdeel van je trainingslogboek kun je bijvoorbeeld gebruik maken van de 'motivatiemeter'.
De volgende vragen (te waarderen met cijfers 1-5) maken onderdeel uit van de 'motivatiemeter':

1. Hoe waardeerde je de training?
2. Hoe ontspannen was je tijdens de training?
3. Hoe energiek was je tijdens de training?
4. Hoeveel zin had je in de training?
5. Hoe geconcentreerd trainde je?
6. Hoeveel zelfvertrouwen had je met betrekking tot het behalen van de trainingsdoelen?

Een snelle rekensom leert dat je totale score tussen de 6 en 30 punten ligt. Wie voortdurend dik boven de 20 punten zit, hoeft zich verder weinig zorgen te maken, maar zorg er wel voor dat je bij iedere vraag minstens drie punten scoort. Regelmatig onder de 18 punten scoren betekent dat je hard moet gaan nadenken, en natuurlijk het eerst over de onderdelen die onder de maat blijven. Kijk eerst naar de eerste drie pijlers van je training. Als daar alles oké is, ligt het probleem gegarandeerd in de persoonlijke sfeer (studie, werk, relatie). Om vooruit te komen, en niet alleen in je training, moet je die problemen proberen op te lossen.